Saturday, August 12, 2017

Ս. Աստուածածնայ Տօնը Քեսապի Մէջ - Սիլվի Աբէլեան

Ս. Աստուածածնայ Տօնը Քեսապի Մէջ

Սիլվի Աբէլեան

Արեւմ­տա­հայ աւա­նի վեր­ջին մնա­ցոր­դա­ցը` Քե­սա­պը, ինք­նու­րոյն աշ­խարհ մըն է իր գիւ­ղե­րով, ան­տառ­նե­րով, պտ­ղա­տու ծա­ռե­րով, իր բնա­կիչ­նե­րով, կեն­ցա­ղով, սո­վո­րու­թիւն­նե­րով եւ աւան­դու­թիւն­նե­րով:
Մի­ջերկ­րա­կա­նի արե­ւել­եան աջին փռ­ուած հայ­կա­կան գիւ­ղա­քա­ղա­քը` Քե­սա­պը, մին­չեւ 19-րդ դա­րու կէ­սը կղզ­ի­ա­ցած կը մնար, բայց 20-րդ դա­րու երկ­րորդ կէ­սէն սկս­եալ ան կը դառ­նայ ոչ միայն հա­յու­թեան, այ­լեւ Սուր­իոյ ժո­ղո­վուր­դին հա­մար սի­րե­լի ամա­ռա­նոց մը,  հան­գիս­տի ապա­հով գիւղ մը եւ միու­թիւն­նե­րուն հա­մար բա­նա­կում­նե­րու կա­րե­ւոր վայր մը:
Քե­սա­պի ամառ­նե­րը սո­վո­րա­բար կ՛անց­նէ­ին ու­րախ, տե­ղի կ՛ու­նե­նար աշ­խոյժ եռու­զեր, ամէն կող­մէ կը լս­ուէ­ին բա­նա­կող միու­թիւն­նե­րու փո­ղե­րա­խում­բե­րուն կշ­ռու­թա­ւոր մե­ղե­դի­նե­րը, ամէ­նուր կը նըշ­մար­ուէ­ին սկաուտ­նե­րուն տո­ղանցք­նե­րը, ար­շաւ­նե­րը, կը լս­ուէ­ին անոնց կան­չերն ու եր­գե­րը:
Մինչ օդա­փո­խու­թեան եկող­նե­րը իրենց hան­գիս­տը կ՛ան­ցը­նէ­ին Քե­սա­պի ան­տառ­նե­րուն զով ու մա­քուր օդը շն­չե­լով ու ան­դոր­րը վա­յե­լե­լով, տե­ղա­ցի բնա­կիչ­նե­րուն մէկ մա­սը իր բեր­քա­հա­ւա­քի ար­գա­սի­քը կը վա­յե­լէր, իսկ միւս մա­սը, որուն մաս կը կազ­մէ­ին պան­դոկ­նե­րու, ճա­շա­րան­նե­րու ու խա­նութ­նե­րու տէ­րե­րը, իր գոր­ծի թէժ ժամանաշր­ջա­նը կ՛ապ­րէր:
Քե­սա­պի ամա­ռը յատ­կան­շող ամէ­նէն կա­րե­ւոր իրա­դար­ձու­թիւնը Ս. Աստ­ուա­ծած­նայ ուխ­տի տօնն է, որ ամէն տա­րի կը կա­տար­ուի  Էս­քիւ­րա­նի մէջ (Ներ­քի գիւղ): Նա­խա­պէս Քե­սա­պի ուխ­տագ­նա­ցու­թեան վայ­րը Կասի­ոս լե­րան  լան­ջին Պար­լումն էր, որուն տօ­նախմ­բու­թիւնը կը կա­տար­ուէր Վար­դա­վա­ռին, բայց 1939-ի Սան­ճա­քի Թուրք­իոյ կցու­մով Պար­լու­մը մնաց Թուրք­իոյ սահ­ման­նե­րուն մէջ, իսկ ուխ­տագ­նա­ցութ­եան վայր նշա­նակ­ուե­ցաւ Էս­քիւ­րա­նը:
Տար­ուան ըն­թաց­քին Քե­սա­պի ամէ­նէն տօ­նա­կան մթ­նո­լոր­տը Ս. Աստ­ուա­ծած­նայ շա­բա­թը կը տի­րէր: Էս­քիւ­րան կը լեց­ուէր բազ­մա­հա­զար ուխ­տա­ւոր­նե­րով, որոնք կու գա­յին Սուր­իոյ տար­բեր քա­ղաք­նե­րէն ու իրենց վրան­նե­րը կը լա­րէ­ին ուխ­տա­տեղի­ին դի­մա­ցը գտ­նուող թթե­նիի ծա­ռե­րուն տակ:  Արա­րո­ղու­թիւնը կը սկ­սէր Կի­րա­կի կէ­սօր, երբ հա­զա­րա­ւոր հա­ւա­տաց­եալ­ներ կը փու­թա­յին Հայ Առա­քե­լա­կան եկե­ղե­ցի` մաս­նակ­ցե­լու խա­ղո­ղօրհ­նէ­քի արա­րո­ղու­թեան: Քե­սա­պի խա­ղող­նե­րը ող­կոյզ առ ող­կոյզ զե­տեղ­ուած կ՛ըլ­լար  տոպ­րակ­նե­րու մէջ ու ամէն ոք կը ջա­նար այդ օրհն­ուած խա­ղո­ղէն ստա­նալ ու ան­պայ­ման տուն տա­նիլ: Այդ  օրե­րուն ամէն տու­նէ ձէ­թով բո­կե­ղի բոյ­րը դուրս կու գար:
Կի­րա­կի երե­կոյ­եան մա­տաղ­նե­րը կ՛օրհն­ուէ­ին ու կը մորթ­ուէ­ին, աւան­դա­կան կաթ­սա­նե­րը կը շար­ուէ­ին կրակ­նե­րուն վրայ: Կը փչէր զուռ­նան ու մին­չեւ լոյս կը զար­նէր թմ­բու­կը: Տե­ղա­ցիք կ՛եր­գէ­ին ու կը պա­րէ­ին Քե­սա­պի շուրջ­պա­րե­րը: Հա­մազ­գա­յի­նի կազ­մա­կեր­պութ­եամբ տա­րի­ներ շա­րու­նակ այդ երե­կոյ ելոյթ կ՛ու­նե­նար Հա­լէ­պի «Սար­դա­րա­պատ» պա­րա­խում­բը: Եր­կու­շաբ­թի առա­ւօտ տե­ղի կ՛ու­նե­նար հան­դի­սա­ւոր պա­տա­րագ, սր­բա­զան հայ­րը կ՛օրհ­նէր աւան­դա­կան հե­րի­սան, որ յե­տոյ երի­տա­սարդ­նե­րուն մի­ջո­ցով կը բաշխ­ուէր  ուխ­տա­ւոր­նե­րուն: Երե­կոյ­եան ու­խտա­ւոր­նե­րը կը պատ­րաստ­ուէ­ին վե­րա­դառ­նալ իրենց քա­ղաք­ներն ու տու­նե­րը: Այդ օրե­րուն ապա­հո­վութ­եան հա­մար ինք­նա­շարժ­նե­րուն մուտ­քը Էս­քիւ­րան կ՛ար­գիլ­ուէր: Մար­դիկ պէտք է  քա­լե­լով հաս­նէ­ին ուխ­տա­տե­ղի: Ոս­տի­կան­նե­րը կը հս­կէ­ին ապա­հո­վու­թեան հա­մար:
Սուր­իոյ պա­տե­րազ­մէն առաջ, վեր­ջին 15 տա­րի­նե­րուն փոխ­ուած էր Ս. Աստ­ուա­ծած­նայ տօ­նին եկող ուխ­տագ­նա­ցու­թեան պատ­կե­րը: Վրան­նե­րը վե­րա­ցած էին, ուխ­տի եկող­նե­րը սկ­սած էին տու­ներ վար­ձել: Սա­կայն խն­ճոյքն  ու կե­րու­խու­մը, զուռ­նան եւ թմ­բու­կը քե­սապ­ցի­նե­րու շուրջ­պա­րե­րով կը շա­րու­նակ­ուէ­ին ու կը շա­րու­նակ­ուին մին­չեւ այ­սօր: Հե­տաքր­քու­թեան հա­մար ներ­կայ կ՛ըլ­լան նա­եւ օտար այ­ցե­լու­ներ:
Այ­սօր հա­կա­ռակ բո­լոր դժ­ուա­րու­թիւն­նե­րուն եւ 2014-ի տե­ղա­հա­նու­թեան, Քե­սապ վե­րագ­տած է իր հա­րա­զատ­նե­րը: Ան կը շա­րու­նա­կէ մնալ ապ­րող աշ­խարհ մը իր անց­եա­լին հետ ցա­ւոտ, բայց սերտ կա­պե­րով, ժա­մա­նա­կին եւ ժա­մա­նա­կա­կից աշ­խար­հին հետ բազ­մա­թիւ օղակ­նե­րով շաղ­կապ­ուած իրա­կա­նու­թիւն մը, հա­յօ­րէն գո­յա­տե­ւե­լու ճի­գով ու առօր­եայ հո­գե­րով տրո­փող իրա­կան աշ­խարհ մը: Քե­սապ պի­տի շա­րու­նա­կէ շն­չել հա­յօ­րէն այն­քան ատեն, որ հոն կեն­դա­նի են տոհ­միկ մշա­կոյթ մը եւ այդ մշա­կոյ­թը կեն­դա­նի պա­հող հա­յոր­դի­նե­րը:

Սիլվի Աբէլեան

Արտատպուած՝  Օգոստոս 12, 2017

No comments:

Post a Comment